Oświetlenie stanowiska pracy

Źródło: Sebastian Kryczka ekspert prawa pracy

Jak określić odpowiednie natężenie oświetlenia do pracy z komputerem po zmianach w przepisach?

W związku ze zmianą rozporządzenia dotyczącego stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe, pojawiły się w komórce wątpliwości dotyczące oświetlenia tych stanowisk pracy. W załączniku do starego rozporządzenia [w pkt. 9.1, ppkt (a] była mowa o tym, że poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach. Polskie Normy wskazują, że natężenie oświetlenia na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe powinny wynosić 500 lux przy pracy stałej, dopuszczane jest natężenie 300 lux przy pracy dorywczej. Po zmianach załącznik do rozporządzenia w tej materii nie powołuje się wprost na Polskie Normy, zapis brzmi: “oświetlenie na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac”. A zatem, czy to oznacza, że nie musimy już kierować się wymogami Polskiej Normy i jest to pozostawione uznaniu pracodawcy?

Rozporządzenie w sprawie BHP na stanowiska wyposażonych w monitor ekranowy zawiera przepisy szczególne, które mają pierwszeństwo stosowaniu przed pozostałymi przepisami dotyczącymi organizacji stanowisk pracy. Sytuacja, w której w rozporządzeniu uchylono odwołanie do Polskich Norm w zakresie oświetlenia jednoznacznie wskazuje na brak obowiązku ich stosowania w przypadku organizacji komputerowych stanowisk pracy. Pracodawca ma jedynie zapewnić komfort pracy wzrokowej, a ewentualne ustalenia w tym zakresie nie muszą już być realizowane w powiązaniu z wymaganiami wynikającymi z PN. W tym zakresie należy się skonsultować przykładowo z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, którego rolą jest między innymi doradztwo w zakresie bezpieczeństwa i ergonomii pracy.

Oświetlenie – uproszczone wymogi

Obowiązujące przez wiele lat wymogi w zakresie BHP oraz ergonomii na komputerowych stanowiskach pracy w kwestii oświetlenia odwoływały się do Polskich Norm. Nowy załącznik do rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe zobowiązuje pracodawcę wyłącznie do zapewnienia właściwego poziomu komfortu pracy wzrokowej. W szczególności oświetlenie na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac. Należy ponadto ograniczyć olśnienie bezpośrednie od:

• opraw,
• okien,
• przezroczystych lub półprzezroczystych ścian,
• jasnych płaszczyzn pomieszczenia.

Ważne jest również graniczenie olśnienia odbiciowego od monitora ekranowego, w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie urządzeń eliminujących nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowisko pracy.

Stosowanie Polski Norm w zakresie oświetlenia stanowiska pracy z komputerem

Biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienia można przyjąć, niezależnie od wspomnianego dobrowolnego charakteru w zakresie stosowania PN, że pracodawca nie musi się do nich obecnie odwoływać w kontekście organizacji stanowisk pracy wyposażonych w monitor ekranowe. Należy również przyjąć, że brak odesłania do PN sprawi, iż kontrolujący komputerowe stanowiska inspektor PIP nie będzie oczekiwali, aby warunki w zakresie oświetlenia spełniały wymogi zawarte w PN. Należy bowiem mieć na względzie, że przepisy rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitor ekranowy mają charakter szczególny względem przepisów przykładowo rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Reasumując, usunięcie wymogu stosowania i tak dobrowolnych PN z załącznika do rozporządzenia jednoznacznie wskazuje na brak obowiązku stosowania ich zarówno w ramach dotychczasowych, jak i przyszłych komputerowych stanowisk pracy. Jeżeli inspektor pracy przyjdzie i wyda nakaz administracyjny stosowania ich należy się odwołać. Odwołanie kieruje się wówczas do okręgowego inspektora pracy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji uwzględniając brak bezpośredniej podstawy prawnej do stosowania PN na gruncie obowiązujących przepisów regulujących problematykę oświetlenia komputerowych stanowisk pracy.

Podstawa prawna:

• załącznik rozporządzenia rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z 1998 r. nr 148, poz. 973 ze zm.).